مهـم نیسـت کجـا زندگـی میکنیـم، بـا چـه کسـانی معاشـرت میکنیـم، سـطح اجتماعـی مـان چیسـت، وزیـر هسـتیم یـا وکیل، دکتـر یـا مهنـدس، شـاهزاده یـا گـدا … همـه مـا فکـر میکنیـم باهوشـیم. ولـی بـه ایـن تکبـر بـی دلیـل هـم قانـع نیسـتیم ! مـا نـه تنهـا فکـر میکنیـم باهوشـیم بلکـه فکـر میکنیـم باهـوش تریـن هـم هسـتیم! اگـر نگاهـی بـه آمارهـای منتشـر شـده توسـط منابـع معتبر(سـایت آی کیـو) بیندازیـم، متوجـه مـی شـویم کـه رتبـه کشـور مـا از لحـاظ ضریـب هوشـی اصـلا بـه انـدازه ای کـه مـا توقـع داریـم بـالا نیسـت. در رده بنـدی منتشـر شـده توسـط سـایت مذکـور ایـران بـا بهـره هوشـی ۸۴رتبـه بیسـت و سـوم را در میـان کشـورهای جهـان دارد.
هـدف ایـن نوشـته ایـن نیسـت کـه بگوییـم ایرانـی هـا مـردم کـم هوشـی هسـتند. شـاید مـا باهـوش تریـن جمعیـت روی زمیـن نباشـیم ولـی افـراد بزرگـی را هـم داشـته ایـم کـه بـه درجـات علمـی و موفقیـت هـای قابـل توجـه و ارزشـمندی رسـیده انـد .
لـذا بـه نظـر مـی رسـد کـه تمـام تصـورات مـا مبنـی بـر باهـوش بـودن زیـادی، توهمـی بیـش نیسـت. توهمـی بـه نـام باهوشـی. بـه همیـن علـت بـه سـراغ دکتـر میثـم شـکری سـاز مترجـم کتـاب توهـم باهوشـی نوشـته دیویـد مکرینـی رفتیـم تـا طـی مصاحبـه بـا وی بیشـتر بـا ایـن مقولـه آشـنا شـویم.
به عنوان اولین سوال،چرا به دنبال ترجمه این کتاب رفتید؟
بــی اغــراق اعتــراف مــی کنــم پاســخ بســیاری از ســوالات کلیــدی زندگــی ام را از ایــن کتــاب گرفتــم و مطالــب ایــن کتـاب آن چنـان برایـم جـذاب و تـکان دهنــده بــود کــه حیفــم آمــد آن را ترجمــه نکنــم و در اختیــار هموطنــان عزیــزم قــرار ندهــم.
آیا با پیروی از تفکرات و رفتارهای یک فرد باهوش ما هم باهوش خواهیم شد؟
مطمئنـا! پاسـخ ایـن سـوال شـما خیـر اسـت! همـه افـراد بـه طـور ذاتـی دوسـت دارنـد کـه خـوب و باهـوش باشـند و رفتـار درسـتی را از خودشـان بـروز بدهنـد. آن هـا زمانـی کـه چیـزی بـر خـلاف باورهایشـان مطـرح مـی شـود، آن را غیـر منطقـی تلقـی مـی کننـد و نمـی پذیرنـد. امـا بایـد بپذیریـد کـه همـه چیزهایـی کـه از نظـر شـما منطقـی هسـتند، درسـت نمـی باشـند و ممکـن اسـت بسـیاری از آن هـا غلـط باشـند. در حقیقـت شـما در ذهـن خـود الگوهایـی داریـد کـه مطابـق بـا آن هـا عمـل مـی کنیـد.
ممکـن اسـت اگـر فـرد باهوشـی را ببینیـد، او را الگـوی ذهنـی خودتـان قـرار دهیـد و بـا پیـروی از او فکـر کنیـد کـه مـی توانیـد مثـل او باهـوش باشـید. تصـور شـما در ایـن صـورت غلـط اسـت و شـما فقـط دچـار توهـم باهوشـی مـی شـوید. پیـروی از همیـن الگوهـای ذهنیسـت کـه شـما را بـه اشـتباه مـی انـدازد و باعـث مـی شـود کـه تصمیـم هـای درسـتی نگیریـد. بـه عنـوان مثـال ممکـن اسـت، بشـنوید کـه انیشـتن تخـم مـرغ نمـی خـورده اسـت و شـما هـم فکـر کنیـد چـون تصمیمـات افـراد باهـوش درسـت اسـت، پـس خـوردن تخـم مـرغ مشـکل دارد در صورتـی کـه ایـن موضـوع توهمـی بیـش نیسـت.
شـما موجودیتـی تاثیـر پذیـر و تقلیـد کننـده داریـد کـه باعـث مـی شـود از ضمیرناخودآگاهتـان متابعـت کنیـد و بسـیاری از رفتارهایـی کـه از خـود بـروز مـی دهیـد ناشـی از تاثیرگرفتـن تـان مـی باشـد.
به عنوان آخرین سوال، آیا با خواندن این کتاب دیگر دچار توهم باهوشی نخواهیم بود؟
بایـد قبـول کنیـم کـه توهمـات در ذهـن همـه وجـود دارنـد و بـه طـور کلـی بخشـی از زندگـی مـا را تشـکیل مـی دهنـد. هیچکـس نمـی توانـد ادعـا کنـد کـه تـا بـه حـال دچـار توهـم نشـده اسـت. امـا موضوعـی کـه وجـود دارد ایـن اسـت کـه مـا انسـان هـا همیشـه سـعی در کتمـان توهماتمـان داریـم. واقعیـت ایـن اسـت کـه بـا هـر میـزان از هـوش و اسـتعداد، بـاز هـم در مـواردی امـکان اشـتباه بـرای انسـان هـا وجـود دارد. مثـلا لحظـه ای را تصـور کنیـد کـه فرامـوش مـی کنیـد در مدرسـه فـلان کتـاب را بـا خودتـان بیاوریـد، یادتـان مـی رود کـه بـا دوسـتتان قـرار داشـته ایـد و بسـیاری مـوارد اینچنینـی دیگـر.
ایـن هـا همـه شـواهدی بـر اثبـات ایـن نکتـه هسـتند کـه مـا فقـط توهـم باهوشـی داریـم ولـی صرفـا باهـوش مطلـق نیسـتیم و اشـکالاتی نیـز در هـر یـک از مـا وجـود دارد. بـا خوانـدن ایـن کتـاب خودتـان را بـا دیـدی متفـاوت تـر نـگاه خواهیـد کـرد و متوجـه خواهیـد شـد کـه تصمیـم گیـری هـای سـرعتی و باورهـای غلـط از خودمـان اسـت کـه منجـر بـه گمراهـی مـا در مواجهـه بـا واقعیـت مـی شـود و مـا را دچـار توهـم باهوشـی مـی کنـد.
در جایی ازکتاب می خوانیم ما انسانها دچار نوعی خود فریبی هستیم! منظور چیست؟
همـه مـا فکـر مـی کنیـم و یـا بهتـر بگوییـم در ایـن توهـم هسـتیم کـه پشـت تمامـی کار هـای مـا یـک عامـل وجـود دارد و آن عامـل هـم خـود مـا هسـتیم. در کتـاب توهـم باهوشـی خواهیـد خوانـد کـه ایـن موضـوع یکـی از غیـر قابـل تشـخیص تریـن، اشـتباهات خـودآگاه شـما اسـت. چـرا کـه شـما همیشـه عامـل اصلـی کار هایتـان را درک نمـی کنیـد، اگـر مـی خواهیـد ایـن موضـوع را بهتـر درک کنیـد، لازم اسـت کـه چندیـن مـورد توهـم را در مـورد خـود بدانیـد. آنچـه در ایـن کتـاب بـه شـما ثابـت مـی شـود ایـن اسـت کـه مـا انسـان هـا در پیـش بینـی عاطفـی بسـیار ضعیـف هسـتیم و مغزمـان بـرای درک نتایـج خـوب و بـد روی احساسـاتمان، بـه شـدت تحـت تاثیـر اسـت.
در جایی از کتاب به توهماتی اشاره می کند که باعث احساس خوشحالی در ما می شوند در این باره بیشتر توضیح دهید. ببینیـد، یکـی دیگـر از توهماتـی کـه داریـم، ایـن اسـت کـه فکـر مـی کنیـم همیشـه دلیـل احساسـات خـود را مـی دانیـم. امـا بـاور صحیـح ایـن اسـت کـه همـه مـا در زندگـی حـالات احساسـی خاصـی را تجربـه مـی کنیـم کـه در بسـیاری مـوارد اصـلا دلیـل آن را نمـی دانیـم، حتـی اگـر بـاور کـرده باشـید کـه منبـع آن را درک کـرده ایـد. حتـی بسـیاری از مـا در ایـن توهـم بـه سـر مـی بریـم کـه مـی دانیـم چـه موقـع بهتریـن نتایـج را مـی توانیـم کسـب کنیـم. غافـل از اینکـه مـا اغلـب عوامـل خارجـی را بـه اشـتباه، دلیـل خوشـبختی خـود مـی دانیـم. زمانـی کـه احسـاس خوشـحالی مـی کنیـم کمتـر پیـش مـی آیـد کـه مراحـل فراشـناختی را طـی کنیـم. مثـلا خیـال مـی کنیـد علـت شـادی کنونـی شـما خـوردن یـک کیـک لیمویـی خوشـمزه اسـت. در صورتـی کـه درسـت تـر ایـن اسـت کـه بـه خـود بگوییـد، مـن خوشـحالم چـون عقـل بـه مـن مـی گویـد خوشـحال بـاش. ً
در کتـاب توهـم باهوشـی دو بـه ایـن موضـوع کـه منبـع اراده انسـان محـدود اسـت اشـاره مـی شـود. واقعـا اراده انسـان محـدود اسـت یـا بنـا بـه نظـر بعضـی نامحـدود و لایتناهیـی اسـت؟
در واقــع بســیاری از تفکــرات و رفتــار هــای انســان خــودکار و کامــلا نــا خــودآگاه مــی باشــد. ماننــد پلــک زدن، نفـس کشـیدن و غیـره. در ایـن کار هـا مغـز نیـازی بــه آگاهــی نــدارد. امــا در یــک ســری کار هــا آن بخــش خـودآگاه مغـز شـما فعـال مـی شـود، ماننـد زمانـی کـه دسـت تـان بـه اجـاق گاز داغ مـی خـورد. پـس نبایـد بـه افــکاری کــه نشــات گرفتــه از بخــش ناخــودآگاه مغزتــان اســت زیــاد اعتمــاد کنیــد!
همـه مـا فکـر مـی کنیـم و یـا بهتـر بگوییـم در ایـن توهـم هسـتیم کـه پشـت تمامـی کار هـای مـا یـک عامـل وجـود دارد و آن عامــل هــم خــود مــا هســتیم. در کتــاب توهــم باهوشـی خواهیـد خوانـد کـه ایـن موضـوع یکـی از غیـر قابـل تشــخیص تریــن اشــتباهات خــودآگاه شــما اســت. چــرا کــه شـما همیشـه عامـل اصلـی کار هایتـان را درک نمـی کنیـد، اگـر مـی خواهیـد ایـن موضـوع را بهتـر درک کنیـد، لازم اسـت کـه چندیـن مـورد توهـم را در مـورد خـود بدانیـد. آنچـه در ایـن کتـاب بـه شـما ثابـت مـی شـود ایـن اسـت کـه مـا انسـان هـا در پیـش بینـی عاطفـی بسـیار ضعیـف هســتیم و مغزمــان بــرای درک نتایــج خــوب و بــد روی احساسـاتمان، بـه شـدت تحـت تاثیـر اسـت.
در قسـمتی از کتـاب توهـم باهوشـی میخوانیـم کـه ً ذهـن مـا دائمـا در حـال پـرواز اسـت، ایـن یعنـی ً اینکــه مــا مرتبــا در حــال رویــا پــردازی هســتیم یـا منظـور چیـز دیگـری اسـت؟
شـما در طـول روز مثـل ایـن اسـت کـه در یـک هیپنوتیـزم فــرو رفتــه ایــد. مثــلا ممکــن اســت بــرای صحبــت در مــورد موضوعــی بــا کســی قــرار داشــته باشــید. زمانــی کـه فـرد مـورد نظـر را مـی بینیـد، ناخـودآگاه بـا دیـدن رنـگ پیراهـن او بـه یـاد خریـد یـک مبلمـان راحتـی کـه هفتــه پیــش در مغــازه دیــده ایــد بیفتیــد. بعـد از آن بخاطـر بیاوریـد کـه طبـق روال بایـد امـروز بـه خانـه عمویتـان برویـد؛ در ایـن صـورت بـه صحبـت بـا آن فـرد مـی پردازیـد و زمانـی کـه تمرکـز کافـی را بدسـت مــی آوریــد، متوجــه مــی شــوید کــه دربــاره همــه چیــز
بــا او صحبــت کــرده ایــد، بــه جــز موضوعــی کــه مــد نظرتــان بــوده.
معمــولا ذهــن شــما در همــه مواقــع متمرکــز نیســت و از ضمیـر خـودآگاه و ناخودآگاهتـان تبعیـت مـی کنـد. دائمـا از موضوعـی بـه موضـوع دیگـر مـی پـردازد و اطلاعـات بسـیاری را پـردازش مـی کنـد. یـک تمریـن عالـی بـرای اینکـه بفهمیـد ذهنتـان چقـدر به مسـائل گوناگـون می پـردازد ایـن اسـت کـه تایمـر موبایـل خـود را روی هـر یـک سـاعت یکبـار تنظیـم کنیـد و زمانـی کـه آلارم آن بـه صـدا درآمد، در همـان لحظـه روی کاغـذ بنویسـید کـه بـه چـه چیـزی فکـر مـی کـرده ایـد. خواهیـد دیـد کـه لیسـتی شـگفت انگیـز از تفکـرات شـما بـر روی کاغـذ نقـش مـی بنـدد. ایـن همـان پـرواز ذهـن اسـت نـه رویـا پـردازی.
