کسی که نیاز نیست، بر ویلچر مشکلات این قشر از جامعه بنشیند .او چندی است، بر کرسی معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی استان، تکیه زده و از نزدیک دستی بر آتش مسائلی دارد که درمناسب سازی معابر،برنامه ریزی درست برای فضاهای شهری،اشتغال ،درمان وغیره می گنجد.از زبان او خیلی چیزها را می شود فهمید. مشکلاتی که قرار است حل شود، اما معلوم نیست این زمان کی برسد. گفت و گوی زیر را با عضوی از سازمان بهزیستی که اعتقاد دارد، مدیران باید بر ویلچر مشکلات معلولان بنشینند را بخوانید.
*تحولات اجتماعی و فرهنگی جامعه در یکی دو دهه اخیر سبب شده که معلولان به میزان قابل توجهی در جامعه جذب شوند، اما وجود برخی موانع به ویژه در عرصه برنامه ریزی شهری و شهرسازی بسیاری از فضاهای شهری فاقد شرایط لازم برای حضور این قشر در جامعه است. همچنین در زمینه مددکاری هم این افراد چندان شرایط مناسبی ندارند، اینها از عناصر مهمی است که می تواند اشخاص معلول را به جامعه برگرداند اما هنوز به حد ایده آل نرسیده است .
بله این واقعیتی است که وجود دارد ، فضاهای شهری به خصوص در اصفهان هنوز مناسب سازی نشده است. وجود ۸۰۰ معلول و سالمند مجهول‌الهویه در استان به هر حال امکانات هم لازم دارد. از سویی دیگردر حال حاضر تعداد مددکاران بهزیستی استان اصفهان نسبت به پرونده‌های موجود بسیار کم است و به ازای هر ۴۰۰ تا ۸۰۰ پرونده یک نیروی مددکار در بخش دولتی وجود دارد که این رقم در بخش خصوصی یک مددکار به ازای ۱۵۰ پرونده است و این هم نشان از موفقیت برون سپاری خدمات بوده است. بر اساس قانون جامع حمایت از معلولین، باید از سال ۱۳۸۴ هر سال ۱۰ درصد از معابر عمومی مناسب سازی می شد که به علت باور پذیری نا مناسب جامعه در این خصوص، با مشارکت دستگاه های عضو شورای مناسب سازی استان بویژه استاندار، فرمانداران و شهرداران، در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد سطح معابر عمومی استان مناسب سازی شده است. امیدواریم با به اجرا درآمدن قانون جدید و یک باور پذیری جمعی گام های موثری در این زمینه برداریم.
*آيا مشکلاتي که در جامعه براي افراد داراي معلوليت به وجود مي آيد ناشی از نقص وکم توانی آنان است يا شرايط اجتماعی است؟
معلوليت شرايطي است که در توانايي فرد براي انجام کار هاي روزانه وانطباق وي براي داشتن يک زندگي عادي و مستقل در بعد شخصي ويا اجتماعي اختلال ايجاد مي کند؛ به عبارت ديگر معلوليت مرتبط با محروميت هايي است که فرد به عنوان نتيجه اختلالات و کم تواني هاي خود تجربه مي کند واين امر باعث مي شود فرد داراي کم تواني نتواند نقش هاي خود را بسته به سن ويا جنس که در شرايط اجتماعي وفرهنگي طبيعي در نظر گرفته مي شود، انجام دهد. اما درک، توضيح و تبيين اين امر ارتباط تنگاتنگي با الگو هاي مفهومي دارد که آن را به اشکال گوناگون توجيه مي کنند، به عنوان مثال ديدگاه هاي پزشکي، اجتماعي، حقوقي و… هر يک توجيهات متفاوتي از معلوليت ارائه مي کنند.بر اساس حقوق بين الملل و قانون اساسي کشوربايد تمام افراد کم توان باديده احترام نگريسته شوند و به آنان فرصت برابر براي داشتن يک زندگي عادي داده شود. لذا کم تواني نبايد به عنوان عامل عقب ماندگي فرد از جريان عادي زندگي تلقي شود.اين کارشناس در ارزيابي مشکلاتي که بر سر راه ازدواج معلولان قرار دارد، تصريح مي کند: افراد داراي کم تواني به دليل ناديده گرفته شدن در اجتماع، در وضعيت عدم نقش پذيري قرار مي گيرند کم تواني به عدم تاييد و حمايت هاي اجتماعي لازم در راستاي ايفاي نقش طبيعي آنان منجر مي شود.به همین خاطر در اوایل سال با کمک خود معلولان یک کار تحقیقاتی را در پیش گرفتیم در این تحقیقات که همراه با مستند سازی بود، بیش از۴۰۰ ساختمان مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسیدیم که از این تعداد ۳۲ درصد مناسب سازی شده .در بین ۴۲۰ بانک نیز ۳۹ درصد مناسب سازی را داشتیم و در مبلمان شهری نیز تنها ۴۲ درصد مناسب سازی را مشاهده کردیم .
*با این تفاسیر درصد کمی از مناسب سازی در این اماکن انجام شده درست است ؟
بله دقیقا و به همین خاطر سعی کردیم با تعامل با دستگاهها شاخص هایی از جمله سطح شیب دار ،در الکترونیکی ،وجود آسانسور و سرویس بهداشتی مناسب در ساختمان ها مورد توجه قرار گیرد .
*با تمام مباحثی که ذکر کردید، گاهی مشاهده می شود که این مسائل رعایت شده، اما متاسفانه استانداردها هنوز رعایت نمی شود مثلا شیب های تند که نیاز به فرد دیگری برای جابه جایی فرد معلول دارد .
دقیقا .گاهی این مسائل به دلیل الزامی که در ستاد مناسب سازی استان وجود دارد انجام می شود، اما استانداردها رعایت نمی شود گاهی شیب ها بسیار تند هستند در حالی که نباید بیشتر از ۵ درصد باشد؛ ما برای برون رفت از این مشکل هم راهکاری در ستاد مناسب سازی مطرح کردیم و اعلام کردیم که هم سازمان نظام مهندسی و هم مهندسان شهرسازی با این مقوله آشنا شده و توجیه شوند و ای کاش می شد مدیران ما حتی یک روز هم که شده بر ویلچر می نشستند تا مشکلات این قشر را از نزدیک لمس کنند و با این مقولات بیشتر آشنا شوند. در این رابطه سازمان بهزیستی پیگیر تصویب قوانینی است که دولت و دستگاه‌های عمومی را موظف می‌کند اماکن عمومی را به گونه‌ای طراحی کنند که برای تردد معلولان و نابینایان و امثال آنها مناسب باشد.
مدیران اصفهانی باید بر ویلچر مشکلات معلولان بنشینند
*حالا که بحث در رابطه با مناسب سازی است، بد نیست به مقوله اتوبوس ها هم نگاهی بیاندازیم سالهاست که قرار بر این بوده که سازمان اتوبوسرانی اتوبوس هایی را در خطوط استفاده کند که به سیستم هیدرولیک شیب دار مجهز باشند، اما این مساله هنوز محقق نشده است. در واقع اگر قرار نیست معلولان خانه نشین باشند، باید تدابیر لازم برای حمل و نقل آنها ایجاد شود، درست است؟
خب بله .ما در این رابطه هم با مدیرعامل اتوبوسرانی اصفهان و حومه نشستی داشتیم و ایشان از وارد کردن ۶۰ دستگاه اتوبوس با قابلیت تنظیم مناسب برای معلولان صحبت کردند منتهی به دلیل شرایط بحرانی که در کشور ایجاد شد این اتوبوس ها هنوز در اصفهان جایگزین نشده است .این مساله در خطوط بی آرتی تا حدودی رفع شده است به خصوص در خط دوم بی آر تی که قرار است افتتاح شود مشکلاتی از جمله ایستگاههایی که سطح شیب دار نداشت مطرح شد تا نواقصی که دارد حل شود.این در حالی است که شرکتی از بدنه معلولان اقدام به مناسب سازی ون هایی کرده که این قشر می توانند با یک تلفن و به راحتی با آنها هر کجا که می خواهند بروند.
*با تمام اینها حتی اگر مباحث سخت افزاری حل شود، ما باید نگاه به فرد معلول را هم تغییر دهیم به این شکل که نبود نگرش مثبت به این قشر و نگرش حقارت آمیز چیزی نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت آیا بهزیستی اصفهان در تغییر نگرش ها و فرهنگ سازی در جامعه فعالیتی انجام داده است ؟
این مقوله به چند عامل بستگی دارد یک خود ما که با امکانات محدود سعی کرده ایم معلولان را به شکل دیگری در جامعه نشان دهیم و نگاهی انسان گرایانه و نه از روی ترحم به آنها داشته باشیم .دوم آموزش و پرورش استثنایی که سعی می کند افراد توانمندی را به جامعه تحویل بدهد و سومین عامل خود معلولان هستند که می توانند با ورود به فعالیتهای اجتماعی این نگرش را تغییر دهند.
*اما ورود معلولان به عرصه های اجتماعی به خیلی مسائل وابسته است .در حال حاضر ۲۱ وزارتخانه ده ها سازمان و نهاد دیگر مخاطب قانون جامع معلولان هستند اما متاسفانه همواره معلولان با مشکل روبرو هستند به عنوان مثال در ماده ۷ قانون جامع حمایت از حقوق معلولان با اشاره به موضوع اشتغال می گوید :هر سازمان و یا نهادی باید حداقل سه درصد از مجوزهای استخدام خود را به معلول واجد شرایط اختصاص دهد و این قانون در حالی است که هر سال بسیاری از معلولان در برخی از امتحانات استخدامی سازمانها شرکت کرده قبول می شوند اما در مصاحبه ها از پذیرش آنها به دلیل معلولیت خودداری می شود .
درست است و به همین خاطر امسال استانداری به صورت جامع و برای اولین بار آزمون استخدامی را برگزار کرد تا این قانون به شکل درستی اعمال شود.
*یعنی دستگاهها به این قانون توجه نمی کردند؟
به این دلیل که متمرکز نبود برخی دستگاهها به دلیل دید نادرست به این افراد سعی می کردند از این قانون شانه خالی کنند اما این کار توسط استانداری انجام شد تا بعد از اینکه نتایج اعلام شد معلولان بر حسب این قانون و با مدرک تحصیلی مرتبط با شغلی که هست استخدام شوند.
*آیا سازمان بهزیستی می تواند از طرق دیگر نیز به اشتغال معلولان کمک کند با توجه به اینکه سه درصد با توجه به جمعیت هدفی که وجود دارد آنچنان قابل توجه نیست .
درست است ما در این رابطه سعی کردیم با معرفی معلولانی که گواهی مهارت شغلی دارند به بانک های عامل و دادن وام ۵ میلیون تومانی به آنها در راستای اشتغال جامعه هدفمان گام برداریم گرچه اگر معلولی بتواند پروانه فعالیت کسب هم بگیرد تا مبلغ ۱۰ میلیون تومان به او وام تعلق می گیرد .همچنین کارفرمایانی که برای یک فرد معلول اشتغالزایی کنند و گواهی پرداخت حق بیمه او را برای ما بیاورند ما ۲۳ درصد حق بیمه را به کارفرما پرداخت خواهیم کرد.
