طرح محققان دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان پیشنهاد برتر در بزرگترین پروژه علمی دنیا پذیرفته شد

سرن (CERN) بزرگترین مجموعه آزمایشگاهی دنیا در زمینه فیزیک ذرات بنیادی و فیزیک هسته ای است که حدود ۶۶ سال قبل یعنی در سال ۱۹۵۴ میلادی توسط سازمان اروپائی تحقیقات هسته ای ایجاد و در طی این مدت پژوهش های متعددی را به رهبری دانشمندان برتر دنیا (از جمله۶ دارنده جایزه نوبل) به سرانجام رسانید.
در این مرکز که مهمترین هدف آن”کشف رازهاى مبداء جهان” تعریف شده است هم اینک بیش از ۳ هزار فیزیکدان و مهندس به عنوان کارکنان مقیم در زمینه های مختلف نظری و آزمایشگاهی مشغول به کار هستند و بیش از ۶ هزار و ۵۰۰ دانشمند از ۵۰۰دانشگاه از ۸۰کشور دنیا به صورت بازدیدهای کوتاه مدت حضور می یابند که این امر خود نشان از همکاری بزرگ و بی نظیر علمی دانشمندان و پژوهشگران عرصه علمی جهان دارد.
بزرگترین برنامه کنونی سِرن، علاوه بر تحقیقات گوناگون در زمینه فیزیک هسته ای و ذرات بنیادی، اجرای پروژه بزرگ LHC یا همان “برخورد دهنده ی بزرگ هادرونی” به عنوان بزرگترین پروژه علمی جهان است که یک شتاب دهنده ذرات با انرژى و پیچیدگى بى نظیر و بى سابقه بوده و نتیجه آن همکارى و مشارکت جهانى براى آشکارسازى بخش جدید پنهانى از حقیقت خواهد بود.
پس از عضویت پژوهشگاه دانش های بنیادی (IPM) در سِرن در سال۲۰۰۱ میلادی، کشورمان برای نخستین بار با ساخت قسمتی مکانیکی از آزمایش(CMS – Compact Muon Solenoid) در این پروژه بزرگ جهانی همکاری نمود.
با پذیرفته شدن دانشگاه صنعتی اصفهان در سال ۱۳۹۸ به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به عضویت مرکز پژوهش های هسته ای اروپا(CERN)، اینک در دومین دستاورد بزرگ و ارزشمند علمی بین المللی، طرح پیشنهادی مشترک میان محققان دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر و دانشکده فیزیک این دانشگاه به منظور ساخت دستگاه اندازه گيري درخشندگي ناشی از برخورد ذرات با خطاي كمتر از یک درصد به عنوان طرح برگزیده این پروژه علمی جهانی برگزیده شد.
اعضای اصلی گروه محققان دانشگاه صنعتی اصفهان آقایان دکتر اصغر غلامی و دکتر محمد صدقی از دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر و دکترحامد بخشیان سهی و خانم دکتر عبیده جعفری از اعضای هیئت علمی دانشکده فیزیک این دانشگاه می باشند.
عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اهمیت ویژه این پروژه بزرگ علمی بین المللی گفت: در آزمايشCMS پروتون‌ها و يون هاي سنگين در یک مسیر ۲۷ كيلومتري شتاب داده شده و با سرعتي نزديك به سرعت نور به هم برخورد داده می شوند تا در نقطه ي تلاقي، ذرات جديدي ايجاد شود.
دکتر اصغر غل امی افزود: بررسی و اندازه گیری دقیق برهم کنش های بین پرتوهای پروتون به اندازه گیری دقیق ميزان درخشندگي كه در اثربرخورد پروتون ها با يكديگر اتفاق مي افتد بستگي دارد و هر قدر سنجش ميزان درخشندگي با خطاي كمتر باشد، خطاهاي كمتري در نتایج آزمايشات به وجود می آید.
وی ادامه داد: این موضوع از جمله چالش‌های مهم در پروژه ارتقاء آزمایش CMS برای اجراء در سال ۲۰۲۷ میلادی است و این مرکز جهانی در تلاش است تا زمینه لازم جهت اندازه‌گیری برخط درخشندگی برخورد پروتون-پروتون با دقت بهتر از یک درصد را فراهم نماید. از جمله چالش های دیگر این طرح نیاز به سرعت بسیار بالا و قرار گرفتن مدارهای الکترنیکی در محیطی با تشعشع بسیار زیاد است.
دانشیار دانشکده مهندسی برق وکامپیوتر دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان این که برای این طرح دو گروه علمی شامل یک گروه مشترک از محققان روسیه و ترکیه و یک گروه متشکل از محققان ایرانی از دانشگاه صنعتی اصفهان به بررسی و ارائه طرح پرداختند، تصریح کرد: پس از تلاش و چندین مرحله داوری پیچیده، درنهایت طرح ارائه شده توسط محققان دانشگاه صنعتی اصفهان مورد پذيرش و تأييد داوران بين المللي مركز سِرن قرار گرفت.
غلامی، افزود: به رغم تحقیقات طولانی مدت گروه دو ملیّتی روسی-ترکی، محققان دانشگاه صنعتی اصفهان در مدت زمانی کمتر و طی نزدیک به یک و نیم سال انجام آزمايش هاي شبيه سازي شده از جنبه های مختلف، سنجش ميزان امكان پذيري، مطالعات آماري و در نهايت ارائه طرح سخت افزاري ساخت دستگاه، نظر بسيار مثبت داوران وگروه طراحي تكنيكال مركز سِرن راجلب نمودند.
وی بیان کرد: داوران این مرکز مهم بین المللی ضمن ابراز تمجید از سطح جزئیات، پیچیدگی و نبوغ اختصاص داده شده به مدلسازی و شبیه‌سازی کارایی دستگاه پیشنهادی، اذعان داشتندكه نتايج ارايه شده توسط تيم كشورمان از توانایی سنجش دقيق، روشن و با كيفيت مطلوب ميزان درخشندگي با خطاي كمتر از يك درصد در آزمايش CMS را برخوردار است.
این محقق دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: بهره گيري از سنسورها و آشکارسازهای سيلیكوني و مدارهاي الكترونيكي مناسب دردستگاه اندازه گيري پیشنهادی محققان ایرانی و اثبات کارآیی طرح ارائه شده با انجام شبیه سازی های دقیق، نقطه قوت برتری این طرح در رقابت با دیگر گروه علمی فعال در این پروژه بود.
گفتني است: دانشگاه صنعتی اصفهان به عنوان برترین دانشگاه کشور در عرصه فعالیت های علمی بین المللی، مهرماه سال گذشته به عنوان نخستین دانشگاه ایرانی به عضویت مرکز پژوهش‌های هسته‌ای اروپا (CERN) پذیرفته شد.