سوت پایان بازی فساد

دریاقدرتــی پور-وقتــی ســردبیر نشــریه گفــت کــه یادداشــت ایــن شــماره بــا فکــر کــردم چــه چالشــی از ُموضــوع پرونــده ایــن هفتــه هماهنــگ باشــد فســاد اداری نابهنجــاری کــه حتــی قــوه قضاییــه هــم بــرای مقابلــه بــا آن ســوت زنــان خــود را فراخــوان مــی کنــد مهمتــر اســت؟

برخی از آن با نام خبرچینی یاد می کنند و برخی افشاگری سالم اقتصادی . طرح حمایت از سوت زنی دیر زمانی نیست که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید تا بعد از این دست فاسدان اقتصادی کوتاه شود. شاید تا پیش از این افشاگران اقتصادی که دلسوزانه می خواستند نفعی به نظام اقتصادی برسانند از هیچ حمایتی برخوردار نبودند، اما این طرح می تواند دست حمایتی باشد بر شانه افرادی که تا پیش از این تلاش می کردند، در بی خبری سوت پایان فساد را بزنند. مطابق این قانون هر کس در درون هرسازمان، تخلفات آن را افشا کند پاداش دریافت می کند . این تخلفات میتواند شامل انواع رفتارهای غیرقانونی و غیر اخلاقی مدیران از قبیل رانت و تقلب و عرضه ی محصول بی مجوز و … باشد. این در حالی است که هم اکنون طبق شاخص ادراک فساد که نشان دهنده میزان فسادی است که مردم در جامعه احساس می کنند، ایران در بین ١٨٠کشور جهان، رتبه ۱۳۰را در اختیار دارد. این یعنی وضعیت کشور ما در میان کشورهای دیگر جهان چندان مطلوب نیست و شاید پدیده سوت زنی بتواند راهکار مناسبی برای برون رفت از این مشکل باشد.
تجربه کشور ما همواره نشان داده که مردم همیشه در شرایط سخت توانسته اند همراه نظام و حکومت باشند، این چه در دوران سخت جنگ و چه در دوران تحریم ها به خوبی روشن است و در شرایط حاضر نیز با توجه به شرایط حاکم بر کشور و سو استفاده برخی سودجویان می طلبد که مردم باز هم در برابر غول بی شاخ و دم فساد اقتصادی بایستند و هر کدامشان سوت زنانِ کوچه پس کوچه های نظام اقتصادی شوند.
قانونی که هم می تواند تهدید باشد و هم فرصت. به این خاطر که از یک سو تشویقی است برای افرادی که در این زمینه به دنبال افشا کردن فسادی هستند که مانند زالو خون مردم را می مکد، ولی از سویی دیگر می تواند تهدید هم باشد. تهدیدی که بر اساس گمانه زنی و استدلال هایی بر پایه و اساس نادرست شکل می گیرد. انگ زدن های اشتباه بدون سند و مدرک که نه تنها فضای غبار آلودی را ایجاد خواهد کرد، بلکه گاهی می تواند پاشنه آشیلی باشد برای جنگ های نیابتی کاندیداهای انتخاباتی که مثال های آن را در بسیاری از کشورها دیده ایم .

سوت پایان بازی فساد

در واقع اگر به شکل درستی از افشاگری اقتصادی استفاده نشود، مانند چاقوی دو لبه ای است که می تواند دست بد و خوب را باهم ببُرد و به نوعی بی اعتمادی مردم را به دنبال داشته باشد، حتی در این بین پاداش های بی حساب و کتاب هم خود می تواند نقشی در فساد داشته باشد و غرض های شخصی را به جای حقایق درست بنشاند.
بودن در جایگاه یک افشاگر، علم درست و تصمیم ها و انتخاب های درست تری را نیاز دارد . در واقع هر کسی می تواند دوربین به دست گیرد و هر کجا که خواست افشاگری کند و یا با چشم های ذره بینی هر آنچه که به نظرش درست نیامد را اطلاع رسانی کند، اما تا چه حد این استدلال ها می تواند درست باشد و به نفع کشور و مردم تمام شود؟
درست است که قانومند شدن این مساله در کنار حمایت قضایی می تواند دست فاسدان را قطع کند، اما در کنار همه این عوامل باید برای مبارزه با فساد، تدابیر درست و منطقی هم به کار برده شود تا افراد در چاه افراط گری نیافتند و از این طریق منابع کشور هم صرف تحلیل های نامناسب و سطحی نشود.
اگر به ریشه های این موضوع نقب بزنیم، متوجه می شویم که اصطلاح سوت زنی از رفتار ماموران پلیس گرفته شده است؛ زمانی که پلیس ها بعد از مشاهده خلافی مثل دعوا یا دزدی در خیابان، در سوت خود می دمیدند تا همه مردم خبردار شوند. طبق تعاریف رایج «سوت زن» در اصطلاح به کسی اطلاق می شود که در یک سازمان کار می کند و خلافکاری های آن را افشا می سازد، اما خیلی ها معتقدند که این سوت نباید به دست هر کسی بیافتد تا خدای نکرده آدم ناشی باشد که سُرنا را از سر گشادش بزند.
به نظر می رسد که این اتفاق ابتدا باید به امنیت اقتصادی کمک کند و تضمین کننده آن باشد، مبارزه ای جهت دهی شده و موثر با مجرمینی که می توانند منافع ملی را به خطر بیاندازند، باید در راستای مقررات خاصی باشد و ترغیب کردن بی ملاحظه افراد به افشاگری شاید بتواند صدمات جبران ناپذیرتری را به بدنه جامعه بزند، بـا توجه به اینکه جرایم اقتصادی دامنه وسیعی داشته و بنابراین تعقیب این جرایم هم نیازمند روش های مناسبی است که ریشه در اطلاع و آگاهی افراد دارد. در واقع بی گدار زدن به آبی که ممکن است امنیت اقتصادی جامعه را زیر سوال ببرد نمی تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از فساد باشد، چرا که باید رستم باشی تا بتوانی به جنگ غول سپید بروی و مانند سیاوش در این میان کور میدان نشوی…

دریاقدرتی پور : خبرنگار اجتماعی

این هفته | inhaftemag.com