شـرایط فعلـی خودروسـازی کشـور، محصـول مجموعـه اتفاقاتـی اسـت کـه هیـچ کـدام از اصـول درسـتی پیـروی نمیکننـد و آن هـم ناشـی از سیاسـتهای اشـتباه دولـت اسـت.
موضوعـی کـه دبیـر انجمـن صنایـع خـودرو و نیـروی محرکـه اصفهـان نیـز آن را تاییـد مـی کنـد و مـی گویـد، اگرچـه صنعـت خـودرو در سـال هـای اخیـر بـا سـعی و تـاش کارخانجـات و قطعـه سـازان خـودرو توانسـته بـود جوابگـوی تقاضـای کشـور باشـد و حتـی در برهـه ای خودروسـازها آمـاده فـروش بـه صـورت اقسـاطی نیـز بودنـد، امـا از آنجایـی کـه ایـن صنعـت گرفتـار مشـكلات ریشـه ای اسـت کـه افزایـش سـوء مدیریـت هـا در كلان اقتصـادی كشـور بـه مشـكلات آن دامـن زده اسـت. در واقـع اجمـاع جهانـی شـکل گرفتـه علیـه کشـور مـا از یـک سـو و نبـود اتحـاد داخلـی از سـوی دیگـر از جملـه مسـائل مهمـی اسـت کـه صنعـت خـودرو را بـه ایـن ورطـه کشـانده اسـت.
بـه طـوری کـه سـعید زرنـدی معـاون طـرح و برنامـه وزارت صنعـت، معـدن و تجـارت چنـدی پیـش از لـزوم ایجـاد انسـجام و یکپارچگـی میـان دسـتگاه هـا و حـوزه هـای متولـی و مرتبـط صنعـت خـودرو و اجمـاع بـر روی یـک سـند بـه عنـوان مقدمـه ای بـرای سیاسـتگذاری مـی گویـد. (هـم اکنـون ۲۹ نهـاد حاکمیتـی، بـه صـورت مسـتقیم و غیـر مسـتقیم در تنظیـم و سیاسـت گـذاری هـای صنعـت خـودرو آن نقـش دارنـد).
درهایی که باید گشوده شود
بـه گفتـه بهـزاد زندیـان بیشـترین میـزان تولیـد طـی ۱۰ ســال گذشــته، مربــوط بــه ســال ۹۶ بــه تعــداد ۱میلیــون و ۴۳۰ هــزار دســتگاه بــوده کــه دلیــل آن رفـع تحریـم هـا و همـکاری خودروسـازان داخلـی بــا شــرکا خارجــی، تامیــن قطعــات توســط قطعــه ســازان و همچنیــن تحقــق ســرمایه مــورد نیــاز بــوده اســت. امــا متاســفانه بــا برقــراری مجــدد تحریــم هــا و تغییــر ناگهانــی قیمــت ارز، دولــت مجبــور بــه دخالــت در ایــن صنعــت گردیــد و بــا جلوگیــری از ورود خــودرو خارجــی، خــودرو ســازی کشــور نتوانســت، جوابگــوی تقاضــای موجــود در کشــور باشــد و در ســال ۱۳۹۷ بــا ۸۸۴ هــزار دســتگاه و در ســال ۹۸ بــا تولیــد ۷۸۰ هـزار دسـتگاه شـاهد کاهـش تولیـد بـه میـزان قابل توجهـی بـوده اسـت. موضوعـی کـه سـعید مدنـی مدیرعامــل ســابق ســایپا نیــز بارهــا بــر آن تاکیــد کـرده و معتقـد اسـت، اگـر قـرار باشـد روابـط بـا جهـان خـارج بـه شـیوه كنونـی باشـد، در صنعـت خــودرو بــه بــی راهــه مــی رویــم، زیــرا در همــه زمینــه هــا بــه دانــش و تــوان فنــی دیگــر كشــورها نیــاز داریــم و در ایــن زمینــه بایــد بــه تجربــه درخشـان کشـورهایی از جملـه كـره جنوبـی رجـوع كنیــم. وی بــا اشــاره بــه مطالعــه تجربــه كــره شـمالی، شـوروی سـابق، هنـد و برخـی كشـورهای اروپــای شــرقی مــی گویــد، ایــن مطالعــات نشــان مــی دهنــد کــه هیــچ کــدام خودروســازی موفقــی نداشــته انــد. امــا در مقابــل کشــورهایی همچــون چیـن و هنـد را مـی بینیـم کـه بـا گشـودن درهـای كشورشــان بــه روی خودروســازان جهانــی و بــا تشــكیل كمپانــی هــای مشــترك توانســته انــد بــه تولیـدات موفقـی دسـت یابنـد. در واقـع بـه اعتقـاد وی شـاه كلیـد حـل مشـكالت صنعـت خـودرو تنهـا در تقویــت ارتباطــات بیــن المللــی اســت.
حمايت و نظارت ، یا دخالت
البتـه ایـن تمـام ماجـرا نیسـت، بـه گفتـه زندیـان، دولـت وظیفـه اصلـی خـود کـه همـان حمایـت و نظـارت بـر صنعـت خـودرو اسـت را رهـا کـرده و اقـدام بـه دخالـت دولـت در قیمـت گـذاری کـرده اسـت و ایـن معضـل جـدی دیگـری اسـت کـه امـروز گریبـان صنعـت خـودرو ایـران را گرفتـه اسـت. البتـه تـا کنـون بیـش از ده قانـون بـرای حمایـت از تولیـد تصویـب شـده ولـی بسـیاری از آنهـا بـه مرحلـه اجـرا نرسـیده انـد. بـه گفتـه زندیـان قیمـت کالا در بـازار در حقیقـت قیمـت واقعـی خـودرو مـی باشـد کـه بـا دخالـت دولـت در قیمـت گـذاری خـودرو پاییـن تـر از قیمـت بـازار، باعـث بـه وجـود آمـدن دلالان و کسـب درآمـدی کـه متعلـق بـه صنعـت خـودرو کشـور اسـت، شـده و در نتیجـه بـا بهـم خـوردن نظـام اقتصـادی و ضـرر انباشـته صنایــع خــودرو کشــور بــه میــزان ۴ هــزار میلیــارد تومــان رســیده اســت. هیــچ کجــای دنیــا دولــت هــا در بـازار خـودرو قیمـت گـذاری نمـی کننـد بنابرایـن، بایـد بـه خودروسـازان مجـوز قیمـت گـذاری داده شـود و واردات خودروهـا آزاد شـود، تـا بـازار خـودرو بـه ثبـات برسـد.
خودکفايي صنعت خودرو سازی رویـا یا واقعـیت
در واقـع خـودرو صنعتـی بیـن المللـی اسـت، اگـر کشــوری بخواهــد بــدون ارتباطــات جهانــی کلیــه قطعـات و ملزومـات خـودرو را بـه عنـوان صنعـت خودکفایـی در داخـل کشـور تولیـد و عرضـه کنـد،
بـا توجـه بـه تجربـه کشـورهای سـابق بلـوک شـرق نمــی تــوان در عرصــه تولیــد بــدون کمــک دولــت ادامــه حیــات دهــد و دخالــت دولــت در صنعــت و قیمـت گـذاری باعـث رشـد منفـی و عـدم پیشـرفت و توسـعه خواهـد بـود.
مــدل خــودروی ملــی و ملــی گرایــی بــرای صنعــت خـودروی ایران درسـت نیسـت. چون تیـراژ نمـی آورد و هزینـه هـا بـر نمـی گـردد. در واقــع امــروز کشــور ایــران رویــه ایــی را پیــش گرفتـه کـه سـال هـا پیـش کشـور ترکیـه بـر آن اصرار مـی کـرد و بـه نتیجـه نرسـید و در نهایـت بـا اتصـال صنعــت خــودرو خــود بــه خودروســازهای خارجــی توانسـت رشـد کنـد.
امـا متاسـفانه ایـران همچنـان بـر ایـن تفکر پابرجاسـت و ایـن در حالـی اسـت کـه دولـت هـا، بایـد ابتـدا بـا همــکاری مشــترک خــود بــا خــودرو ســازان جهانــی نـگاه توسـعه صـادرات در صنعـت خـودرو را بسـط داده و سـپس موضوعاتـی همچـون شـفاف سـازی و تعییـن تکلیـف نظـام رگولاتـوری در صنعت خـودرو، نـوآوری، اسـقاط خودروهـای فرسـوده، سـاخت داخـل و داخلـی سـازی خـودرو و قطعـات، آینـده نـگاری و آینـده نگری صنعـت خـودرو، واردات خـودرو، سـرمایه گـذاری های جدیـد در صنعـت خـودرو و لـزوم توجـه بـه سـاخت خودروهـای مـورد نیـاز بـازار هـدف و مـردم و همچنیـن سـاخت خودروهـای ارزان قیمـت بـا کیفیت بـالا و مورد انتظـار مصـرف کننـدگان را جـزء اولویـت هـای اصلـی خـود در سیاسـت گـذاری هـای صنعـت خودروسـازی قـرار دهنـد.
