به گزارش مجله خبری این هفته؛ «مسعود مهدویان فر» حاشیه نشینی و سکونت در مناطق دورافتاده شهرها را یکی از معضلات مدیریت شهری در اغلب کلانشهرهای کشور برشمرد و افزود: در کشورهای درحال توسعه، جمعیت انبوهی از ساکنین روستاهای کمتر برخوردار، به تمنای یافتن شغلی مناسب و کسب درآمد مکفی برای خانوار، راهی شهرها شده و در مناطق حاشیه ای که فاقد امکانات اولیه برای زندگی است، ساکن می شوند.
وی «مختل شدن فرآیند تولید محصولات کشاورزی و دامی در روستا» و «اختلال در نظم و امنیت شهرها و توسعه نامتوازن آنها» را دو معضل مهم حاصل از حاشیه نشینی برشمرد و تصریح کرد: در شهر اصفهان مناطق حاشیه ای معدودی طی سالهای مختلف ایجاد شده و توسعه یافته است که تراکم جمعیتی بالا، محیط زیست آلوده و غیربهداشتی، ناهنجاری های اجتماعی و آشفتگی بنیان خانواده به شکل چشم گیری در آن مناطق به چشم می خورد.
این پژوهشگر و مدرس سیاست گذاری اجتماعی، زاغه نشینی را شاخصی موثر در امور سیاسی، اجتماعی و اقصادی شهرها برشمرد و خاطرنشان کرد: مناطق حاشیه ای گرچه گاه خارج از حوزه استحفاظی شهرداری ها تشکیل می شوند اما مدیریت شهری موظف است برای رفع محرومیت و سامان بخشی به این مناطق، آستین همت بالا بزند چرا که از یک سو، توجه به این قشر آسیب پذیر و رفع محرومیت از آنها بر ذمه مسئولین و متولیان نظام اسلامی است و از سوی دیگر، هر گونه کم توجهی به این مناطق، موجب می شود معضلات فرهنگی و اجتماعی آنها، به محدوده اصلی شهر نیز تسری یابد.
مهدویان فر با اشاره به اینکه در شهر اصفهان، مناطق حاشیه ای نیز از امکانات اولیه شهری نظیر خدمات آب، برق، گاز و تلفن برخوردار شده اند، اظهار داشت: بیشترین معضل کنونی این مناطق مرتبط با مسائل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است به گونه ای که در بررسی های علمی و اقدامات پژوهشی انجام گرفته در این مناطق، به وفور با پدیده هایی نظیر بیکاری های طولانی مدت، فقر، اعتیاد، از کارافتادگی، روابط خارج از خانواده و ناهنجاری های خُلقی و روانی مواجه شده ایم.
رییس اداره امور اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان، تنوع قومیت ها و تعدد فرهنگ های متفاوت و گاه متعارض را از دیگر ویژگی های مناطق حاشیه نشین شهر اصفهان ذکر نمود و افزود: اتباع خارجی و اعضای قومیت های مختلف، همگی در کنار هم در مناطق حاشیه ای شهر اصفهان زندگی می کنند که این امر، وحدت و هویت یکسان فرهنگی را در این نقاط مختل ساخته و گاه موجب بروز درگیری های فیزیکی در میان اهالی می شود.
وی با بیان اینکه درآمد ساکنان مناطق حاشیه ای بسیار پایین بوده و غالبا به مشاغل ساده و ابتدایی اشتغال دارند، تصریح کرد: توانمندسازی و آموزش مهارت و دانش به این قشر، مهمترین راه برون رفت از محرومیت است لذا شهرداری اصفهان مجموعه ای از اقدامات فرهنگی و اجتماعی نظیر آموزش مشاغل خانگی، ایجاد بازارچه های عرضه تولیدات زنان سرپرست خانوار، دوره های مشاوره و بازتوانی، کلاس های مهارت آموزی و ویژه برنامه های مفرح و آموزنده را در این مناطق برگزار نموده است.
مهدویان فر، وضعیت نامطلوب اسکان، ساخت غیرقانونی مسکن در اراضی کشاورزی یا اماکن عمومی و عدم رعایت اصول فنی و شهرسازی را از جمله مشکلات مهم سکونتی در مناطق حاشیه نشین دانست و تصریح کرد: ساکنین این مناطق با بافت اصلی شهر پیوند اندکی داشته و مفاهیم هویتی همچون میهن دوستی و علاقه به حفظ شهر، در آنها کمتر نهادینه شده است لذا گاه به دلیل فشارها و تنگاناهای متعدد، به رفتارهای ضداجتماعی دست زده و آسیب های جدی به سلامت شهر وارد می کنند که وندالیسم و تخریب اموال عمومی، توزیع مواد مخدر و سرقت اموال دیگران، از جمله آنهاست.
این پژوهشگر سیاست گذاری اجتماعی، تامین معیشت و توسعه رفاه در مناطق روستایی با هدف پیشگیری از مهاجرت بدون برنامه به شهرها را مهمترین راه مقابله با پدیده حاشیه نشینی دانست و خاطرنشان کرد: در شهر اصفهان، زیرساخت های شهری مورد نیاز همچون مدرسه، کتابخانه، بیمارستان و کلانتری در مناطق حاشیه ای تاسیس شده و در حال افزایش است لیکن با رشد مناطق حاشیه نشین باید به شکل جدی برخورد نمود.
وی اضافه کرد: خیریه ها و مراکز مردم نهاد، از مهمترین ظرفیت های در اختیار برای بهبود وضعیت زندگی در مناطق حاشیه ای شهر اصفهان هستند که تاکنون نیز اقدامات جهادی متعددی را برای توانمندسازی ساکنان این مناطق به انجام رسانده اند.
رییس اداره امور اجتماعی شهرداری اصفهان، کارآفرینی و توسعه اشتغال را التیامی اساسی برای مشکلات اقتصادی مناطق حاشیه نشین شهر ذکر نمود و ابراز امیدواری کرد: با برنامه ریزی مدون و تمرکز مستمر بر توانمندسازی ساکنان این مناطق می توان درآمد خانوارهای ساکن را افزایش بخشیده و از معضلات فرهنگی و اجتماعی ناشی از فقر همچون بزهکاری، جرایم مرتبط با مصرف و فروش مواد مخدر، روابط خارج از چهارچوب و بیماری های مزمن روحی و روانی کاست.
واحد سلامت اجتماعی مرکز بهداشت استان و اداره امور اجتماعی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان، هر هفته نشستی را با محوریت تحلیل و بررسی مسائل اجتماعی شهر و کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی برگزار می کنند.
