پروانه حسيني جامعه شناس: تحقيقات نشانگر اين است که در کشورهای مختلفی که شاهد فجايع طبيعي ويرانگر مثل زلزله ، سيل و بيماري بوده اند، زنان در دوران بهبودی و بازسازی نقش های مهمي بازی کرده اند ولي نقش آنها معمولا ناديده گرفته شده و به اندازه کافي شناخته، قدرداني، و تقويت نشده است.
زنان علاوه بر نيازهای خاصی که در هنگام وقوع سوانح طبيعی دارند که بايد برطرف شوند، دارای دانش و توان و مهارت هايی هستند که اگر درست شناخته شود و فرصت و امکانات لازم و مناسب در اختيارشان قرار بگيرد ضمن تقويت توانمندی های خود مي توانند منابع انساني مفيدی براي ارائه خدمات اجتماعی به جامعه خود در دوران بهبودی و بازسازی باشند.
نقش زنان در بحران های اجتماعی
نقش زنان در بحران های اجتماعی
بازگشت دارايي و کمک مالی
وقتي که سانحه ای طبيعی در محله ای فقير رخ مي دهد و يا باعث فقر مي شود، سرعت و کيفيت بهبودی به شدت بستگی پيدا مي کند به چگونگي نجات و بازگشت اموال در معرض خطر يا آسيب ديده افراد و همچنين جبران خسارات وارده با آنها به وسيله اهداء کمک های مالی، ورشکستگي و نياز شديد مالي مانع از عملي شدن برنامه ريزی های ويژه دوران بهبودی و بازسازی در زمينه های مختلفی مثل اجتماعی، روانشناختی، و بهداشتی می شود.
هر چه طول زمان نياز شديد مالي طولانی تر شود مشکلات جديدی به مشکلات قديم اضافه شده به پيچيدگی آنها اضافه مي کند. در اين ميان مهم است که در برنامه ريزی های اقتصادی زنان نيز به عنوان دريافت کننده کمک های مالی در نظر گرفته شوند و زير سايه مردان خانواده ناديده گرفته نشوند. در روزهايی که شدت فاجعه زياد است و کمک رساني نامنظم غير متمرکز به شکل توزيع آذوقه و وسايل ضروری به کساني که به ماشين های مراکز امدادی هجوم می آورند صورت ميگيرد معمولا زنان عقب رانده مي شوند. درست نيست که فرض کنيم که هميشه و الزاما کمک هايي که به دست مردان داده مي شود به همه زنان نيز مي رسد. لازم است روشي اتخاذ شود تا آذوقه و وسايل ضروری مستقيما به دست زنان نيز برسد.
احساس امنيتي که به ديگران منتقل مي شود
در روزهای بعد و زمانی که کمک رساني منظم تر و با برنامه ريزی انجام مي شود نيز لازم است امدادگران روشي به کار گيرند که آذوقه و لوازم ضروری را تا جاي ممکن به دست زن های خانواده هم برسانند. اين کار نه تنها موجب مي شود که کمک ها متعادل پخش شود بلکه کمک می کند تا احساس استقلال و اعتماد و امنيت زنان تقويت شود، با امدادگران و مراکز خدماتي آشنا شوند، و با آنها ارتباط برقرار کنند. اين احساس اعتماد و ايجاد ارتباط با امدادگران و مراکز خدماتي مقدمات مشارکت در امور اجتماعي آنها را در مراحل بعدي دوران بهبودي و بازسازي فراهم مي کند. در اين مرحله همچنين لازم است که به زناني که وارد خدمت رساني اجتماعي مي شوند نيز کمک مالي ويژه اختصاص داده شود.
تقسيم کار غير کليشه اي
در دوران بهبودي و بازسازي امکان اين اشتباه وجود دارد که تقسيم بندي کليشه اي کار بين زن و مرد تشويق و ترويج و حتي تحميل شود. تقسيم کار به کار زنان در درون خانه و کار مردان در بيرون از خانه اغلب تقسيم بندي درستي نيست. هم زنان در بيرون از خانه مي توانند نقش هاي مفيدي داشته باشند و هم مردان لازم است در داخل خانه قبول مسئوليت کنند.
يافته ها نشان مي دهد که در دوران بعد از فاجعه هاي طبيعي کار خانگي و مراقبت از کودکان و سالمندان و بيماران به شدت زياد و در عين حال امکانات و وسايل لازم براي انجام امور خانگي و مراقبتي کم و دشوار مي شود.
عادي کردن اين انتظار که زنان خانواده موظف به انجام اين امور هستند بار بسيار سنگيني را بر دوش آنها که خود ممکن است حال خوبي نداشته باشند مي گذارد. بايد مراقب بود که بيش از حد توان و خواست زنان بر نقش مراقبتي و خانه داري آنها به شکل هاي مختلف تبليغ و تاکيد نشود. همچنين پر کردن وقت زنان و صرف تمام انرژي آنها براي رسيدگي به امور خانه داري و مراقبتي مانع مشارکت آنها در امور اجتماعي مي شود. اين نه به نفع آنان است و نه به نفع جامعه.
مشارکت در رهبري و تصميم گيری
بعضي از زنان هر منطقه آسيب ديده مهارت هاي مهمي مثل رهبري و سازماندهي گروهي دارند. توصيه مي شود که در دوران بهبودي و بازسازي زناني که پتانسيل کار گروهي و تاثيرگذاری جمعی و سازماندهی دارند شناخته شده و از آنها برای مشارکت در تصميم گيری ها و امور اجتماعي ويژه اين دوران استقبال شود.
تجربه چندين کشور دچار حادثه نشان داده است که هر وقت زنان محلي خودشان در رهبري و تصميم گيري و سازماندهي گروهي مشارکت کرده اند کل جامعه سريعتر و گسترده تر و موثرتر از وقتي که فقط مردان در سمت هاي رهبري و تصميم گيري نقش داشته اند به نتايج مطلوب رسيده است. زنان به ويژه در روستاها و شهرهاي کوچک راحت تر از مردان به درون خانه ها راه پيدا مي کنند و مورد اعتماد زنان و کودکان و حتي مردان ديگر واقع مي شوند.
بسياري از زنان بهتر مي توانند جامعه خود را آموزش دهند و به حرکت بياندازند. بنابر اين زنان محلي که اين توان و انگيزه و اراده با ارزش را دارند بايد شناخته شوند و امکانات لازم براي ايفای نقش های اجتماعی در سطوح رهبری و تصميم گيری و سازماندهی در اختيار آنها قرار بگيرد.
این هفته | inhaftemag.com
