به گزارش اینهفته ؛ رامین رادنیا در کارگاه آموزشی «خبرنگاری بحران» که با همت اداره ارتباط رسانه ای روابط عمومی شهرداری اصفهان و فرهنگسرای رسانه وابسته به سازمان فرهنگی اجتماعی وزرشی شهرداری اصفهان برگزار شد افزود: بلایای طبیعی لفظ نادرستی است چراکه منشا آن پدیده های طبیعی است اما حوادث و سوانح مانند آتش سوزی و تصادفات می تواند در هر زمان و مکان به وقوع بپیوندد و منشا آن انسان است.
وی با اشاره به حضور سکونتگاه های انسانی در برخی مناطق دارای استعداد و سوانح، عامل بروز تلفات و خسارات می شود، تصریح کرد: ساخت و ساز در حریم گسل ها و رودخانه ها و مسیر عبور آتشفشان و بهمن از علل بروز سوانح و حوادث در کشور است که نمونه بارز آن در سیل گلستان و لرستان بود.
مدیر واحد پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به موقعیت ایران در پهنه زلزله خیز گفت: علت شکل گیری جوامع انسانی در گسل ها وجود ذخایر آبی بوده است چراکه بریدگی های گسل ها محل ذخیره سازی سفره های زیرزمینی و رودخانه ها را فراهم کرد و همین عامل شکل گیری جوامع انسانی شد.
کیفیت زندگی را متناسب با شرایط بحرانی نکرده ایم
رادنیا با تاکید بر اینکه جوامعی که در معرض سوانح و حوادث طبیعی هستند کیفیت زندگی شان را متناسب با شرایط بحرانی سازگار کرده اند، بیان داشت: متاسفانه کیفیت سکونتگاه ها در جوار گسل های البرز و زاگرس مطلوب نیست و پدیده هایی نظیر زلزله، سیل و طوفان این سکونتگاه ها را تهدید می کند.
به اقدامات مقابله ای در مواقع بحران بیشتر از پیشگیری توجه کرده ایم
وی چرخه مدیریت بحران را در چهار بخش تقسیم بندی کرد و گفت: مهمترین مرحله چرخه مدیریت بحران «پیشگیری» است که متاسفانه در کشور ما کمتر به آن پرداخته می شود و بیشتر تمرکز مدیریت بحران به اقدامات «مقابله ای» است.
این روزنامه نگار بحران را پدیده ای دانست که شرایط عادی را به گونه ای تغییر می دهد که بازگشت به شرایط قبل نیاز به اقدامات ویژه و منحصربه فردی باشد و افزود: مفهوم «خطر» از «مخاطره» متمایز است. «خطر» همواره ثابت است و با پارامتر «میزان آسیب پذیری» می توان ریسک «مخاطره» را کاهش داد.
وی افزود: پیشگیری و کاهش مخاطره مرحله مهم و کلیدی کاهش خسارت و تلفات است.
سامانه های نظارتی و هشدار سریع عامل مهم مدیریت بحران
رادنیا بر سامانه های نظارتی و هشدار سریع در راستای کاهش مخاطره در مواقع بحران تاکید کرد و گفت: آسیب پذیری جامعه جنبه اقتصادی، فیزیکی و انسانی به همراه دارد و اصل و مفهوم مهم که باید مورد توجه رسانه باشد در همین خلاصه می شود که «خطر حذف شدنی نیست؛ مخاطره قابل کاهش است.»
وی با اشاره به اینکه شناسایی خطر در وهله نخست قرار دارد، گفت: رسانه ها منبع انتشار خطر و نقاط آسیب پذیر هستند. بسیاری از تلفات و خسارت ها ناشی از عدم آگاهی مردم نسبت به مخاطرات و شیوه های کاهش خطر است.
این مدرس ارتباطات با اشاره به اینکه آسیب پذیری جامعه به ویژه در مراکز حیاتی و حساس مثل مدارس، مراکز درمانی، خطوط ارتباطی، شریان های حیاتی مانند آب، برق، گاز، مخابرات، باید از سوی خبرنگاران شناسایی و اطلاع رسانی شود، اظهار داشت: هر مکانی که تراکم بیشتری داشته باشد در معرض خطر بیشتری در هنگام بحران خواهد بود؛ در گام نخست لازم است رسانه ها تهدیدهای پیرامونی اعم از محلی، استانی و کشوری را بشناسند و پیگیری کنند و از اقدامات واکنشی اجتناب ورزند.
آموزش و اطلاع رسانی دو کارکرد مهم رسانه در مدیریت بحران
وی با تاکید بر اینکه شهروندان از سوانح و حوادث احتمالی سکونتگاه خود آگاه نیستند، تصریح کرد: آموزش و اطلاع رسانی به عنوان دو کارکرد رسانه باعث آمادگی و هوشیاری مردم می شود.
رادنیا با اشاره به اینکه مردم از طریق رسانه باید بدانند قبل از حادثه برای کمتر آسیب دیدن چه کنند و در زمان حادثه برای نجات خود و کمک به اطرافیان چه کنند و سپس در مرحله بازسازی و بازتوانی چه اقداماتی مهم است، گفت: رسانه صدای کارشناسان و دانشمندان را در مورد مخاطرات احتمالی منعکس می کند تا هشدار آنان به مردم و مسئولان منتقل شود چرا که اگر آگاهی رسانی انجام نشود مطالبه گری را به همراه نخواهد داشت.
وی کارکرد رسانه را در سه بخش اطلاع رسانی، آموزش و سرگرم سازی خلاصه کرد و افزود: رسانه باید در زمان حادثه از شبکه های مستقل ارتباطی برخوردار باشد و خبرنگاران و گزارشگران در برخی حوادث تنها منبع منتقل کننده نیازهای آسیب دیدگان هستند تا کمک های مردمی جمع آوری شوند.
نیاز اصفهان به سامانه فرماندهی برای کاهش مخاطره در مواقع بحران
مدیر واحد پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به اینکه در برخی از سوانح ۷۰ درصد تخریب ها ناشی از ضعف در ساخت و ساز است و نظارت رسانه ها در این حوزه ضروری است، اظهار داشت: اصفهان با بناهای شاخص معماری باید از برنامه مشخصی برای کاهش مخاطره برخوردار باشد و سامانه فرماندهی حادثه داشته باشد.
وی افزود: خبرنگاران باید با مفاهیم، تعاریف و ویژگی های هریک از پدیده های طبیعی آشنا باشند و به اطلاعات کلی اکتفا نکنند.
رادنیا، خبرنگاری بحران را یکی از شاخه های خبرنگاری تعریف کرد و گفت: پوشش مناسب اخبار بحران ها نیازمند دانش و تجربه کافی است و خبرنگار، به عنوان منبع خبری در مواقع بحران قابل استناد است.
وی یکی از ملزومات خبرنگاران بحران را آشنایی نزدیک با مراکز فعال حوزه خدمات اضطراری و مدیریت بحران و آشنایی با قوانین مربوطه، اسناد بالادستی، دانش حوادث و سوانح و مراکز جهانی فعال در این حوزه دانست و اظهار داشت: خبرنگار بحران باید با سازمان مدیریت بحران کشور، اورژانس، هلال احمر، مرکز تحقیقات اپیدمولوژی سوانح، مرکز استراتژی جهانی کاهش بلایا، مرکز انتشار گزارش حوادث و سوانح آشنایی کافی داشته باشد.
رسانه ها قدرت تغییر دارند؛ بر سواد رسانه ای در بحران تاکید شود
این روزنامه نگار با تاکید بر قدرت تغییر رسانه ها، گفت: رسانه ها از قدرت تغییر برخوردارند، تغییر نگاه و رفتار انسان نسبت به محیط از طریق آگاه سازی رسانه های جمعی انجام می شود و بخشی از تغییر در سبک زندگی مربوط به آمادگی در برابر سوانح است.
وی افزود: مردم ممکن است در برابر تغییرات مقاومت کنند اما انتشار مستمر هشدارها و اطلاعات موثر است و منجر به حساس سازی مردم می شود.
رادنیا حوادث و سوانح را یکی از ارزش های خبری دانست و تصریح کرد: چالش اصلی رسانه ها این است که باید اطلاعات در مورد مخاطرات را قبل از حادثه منتشر کنند و صرفا به پوشش خبری زمان حادثه محدود نشوند.
وی با اشاره به اینکه در زمان بازسازی و بازتوانی، نقش رسانه ها نظارت بر کمیت و کیفیت بازسازی و نوسازی جامعه است تا ایمنی برای آینده فراموش نشود، گفت:رسانه ها باید باورهای اشتباه در مورد حوادث و سوانح را گوشزد کنند و تغییر باورهای اشتباه برنامه ریزی مستمر نیاز دارد.
مدیر واحد پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به رابطه رسانه ها با بحران های طبیعی و حوادث انسان ساز اظهار داشت: پوشش خبری بحران ها برای رسانه های جمعی جذاب است و رسانه ها با قدرت و سرعت بالا اخبار بحران ها را گزارش می دهند و معمولا یکی از صحنه گردانان شکل دهی افکار عمومی هستند.
وی اضافه کرد: هیجان سازی در پوشش اخبار بحران ها می تواند باعث ایجاد فاصله میان فضای واقعی و مخاطبان شود.
نقش دو گانه رسانه؛ بحران زا یا بحران زدا
رادنیا به نقش دوگانه رسانه در موقعیت بحران هم گریزی زد و گفت: رسانه ها در موقعیت بحران هم می توانند بحران زا عمل کنند و هم بحران زدا واقع شوند. پیام های غیرواقعی منجر به شایعه و سیاه نمایی و تشدید بحران می شود این در حالی است که در موقعیت بحرانی رسانه ها با تبیین و تفسیر و پخش مداوم واقعیات قادر به کنترل بحران ها خواهند شد.
وی افزود: رسانه ها می توانند در موقعیت بحران، از هست، نیست و از نیست، هست بسازند.
این مدرس ارتباطات باز هم بر نقش اطلاع رسانی، خبری و جلب مشارکت رسانه ها در مرحله مواجهه با بحران تاکید کرد و افزود: نقش رسانه ها در مرحله پس از بحران یا مرحله بازسازی و بازتوانی از طریق تقویت همبستگی با آسیب دیدگان، بررسی نحوه مواجهه سازمان های مسئول با بحران در راستای بررسی نقاط ضعف و قوت و کاهش آلام بازماندگان است.
به هم تنیدگی شبکه های اجتماعی با رسانه ها در بحران
وی با اشاره به نقش رسانه های اجتماعی و بحران تصریح کرد: سرعت زیاد پخش اطلاعات و تصاویر در رسانه های اجتماعی می تواند این رسانه ها را به عنوان منبع اخبار قرار دهد و پخش عکس و تصاویر و اطلاعات اولیه از حوادث هدایت گر ارسال کمک ها و پاسخ گویی اولیه در مواقع بحرانی است.
رادنیا به انتشار پیام در کوتاه ترین زمان ممکن و بسیج منابع در کوتاه ترین زمان توسط شبکه های اجتماعی گریزی زد و تصریح کرد: آموزش و آگاهی بخشی، رصد و پایش اطلاعات و محیط، همبستگی و انسجام بخشی و هدایت و رهبر از جمله کارکردهای رسانه های اجتماعی در بحران هاست.
وی بر اهمیت ابزار رسانه در مدیریت بحران تاکید کرد و گفت: مدیریت بحران باید دوراندیش و دارای آمادگی مستمر باشد. استفاده فعال و کنشی از رسانه می تواند بر پیشگیری و برنامه ریزی بحران موفق عمل کند.
مدیر واحد پرتال سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اقدامات واکنشی در زمان مواجهه با بحران را رد کرد و افزود: اتکا به برنامه ریزی پس از مشاهده نشانه های بحران، شناخت هویت و نوع رسانه و درک صحیح از ضعف، قوتف فرصت و تهدید پیش از برنامه ریزی ضروری است.
مدیران بحران با رسانه ها تعامل داشته باشند
وی ضرورت تعامل سازمانهای مسئول با رسانه ها را در زمان وقوع بحران مهم ارزیابی کرد و گفت: مدیر بحران باید رویکرد فعال و پیش دستانه در واحد اطلاع رسانی داشته باشد. سرعت در خبر رسانی با توجه به کثرت رسانه ها مهم است و تاخیر در خبررسانی منجر به بی اعتمادی مخاطب و مراجعه به رسانه های دیگر می شود.
رادنیا به تهیه بسته رسانه ای و پیش بینی جایگاه رسانه اشاره کرد و اظهار داشت:برخورداری از برنامه مناسب ارتباط با رسانه ها برای مدیران با هدف اطلاع رسانی و پاسخ به راسانه ها و انتقال اقدامات مثبت مهم است چراکه رسانه بهترین وسیله برای ایجاد آرامش نزد آسیب دیدگان تلقی می شود.
وی ظرفیت رسانه ها برای جلب مشارکت عمومی و ایجاد همبستگی و انسجام ملی را مهم دانست و تصریح کرد: تحریک حسن همنوع و میهن دوستی مخاطبان و جلب مشارکت مردم و ترغیب حضور داوطلبانه در مواقع بحرانی و بسیج جمع آوری کمک های مردمی از دستاوردهای بهره گیری از ظرفیت رسانه ها در مواقع بحرانی است.
این مدرس ارتباطات با بیان اینکه حوادث تروریستی هم در رده خبرنگاری بحران تعریف می شود، اظهار داشت: هر بحران مانند لابراتوار است و می توان با تجزیه و تحلیل و آسیب شناسی دست به آینده پژوهی زد که سهم رسانه ها در این مهم برجسته است.
